Filed & Unfiled
Sinds de oprichting in 2019 speel ik bariton in het Paradox Jazz Orchestra, met een mooi gevulde concertagenda. Voor deze bigband wilde ik een wat helderder geluid, vanwege de functie in het orkest, en ook moest het wat comfortabeler zijn, je komt anders gewoon lucht tekort. Die noten staan er nu eenmaal, die moeten er wel zijn. Daarnaast staan de baritonpartijen meestal in het lage register, moeilijker te controleren met zware rieten.“Solistisch” speel ik meer in het hoge register en dan werkt het zware riet prima.
Lichtere rieten
Ik begon eerst lichtere rieten te gebruiken. (Marca Superieur 3, filed). Dat geeft weliswaar meer controle in het lage register maar in deze setup wordt de hoogte al gauw scheller en dunner, minder mooi en mengde minder goed in de saxofoonsectie.
Over het merk Marca ben ik steeds tevreden geweest, daar ligt het niet aan; altijd goede kwaliteit riet, met relatief weinig “ongeschikte” rieten per doos. Daarom maar eens Marca Jazz 3 geprobeerd, de filed en unfiled.
Filed/unfiled
Maar wat is eigenlijk het verschil tussen “filed” en “unfiled” rieten?
Zoals te zien op de foto is bij de filed rieten (ook wel “French Cut”) de schouder, het dikste gedeelte van het riet, recht afgevijld. Daardoor zou het riet opener moeten klinken, flexibeler en makkelijker aanspreken, omdat het vrijer kan trillen. Daartegenover moeten de unfiled (“American Cut”) donkerder van klank, stugger zijn en wat moeilijker aanspreken.
Je kunt zeggen dat een filed riet een donker klinkend mondstuk beter tot zijn recht doet komen, en makkelijker te spelen en helder klinkende mondstukken met unfiled een vol en stevig geluid produceren.
De muziekstijl is natuurlijk ook bepalend voor de keuze van mondstuk en riet. In de klassieke muziek is een rond en gecontroleerd geluid gebruikelijk terwijl jazz- en popsaxofonisten over het algemeen een groter, stralend geluid nastreven.
Mijn ervaringen
Ik heb van de beide types een doosje geprobeerd. Gemiddeld genomen klopt het verhaal over helderheid en flexibiliteit, maar ik bespeur geen enorme verschillen, het komt neer op fine tunen van je geluid. De aanzet vond ik bij beide erg makkelijk en prettig, een klein verschilletje, unfiled iets stugger. Zoals iedereen weet is elk riet anders, en als ik al deze rieten naast elkaar leg zie je een breed palet van bruikbare rieten, meer smaken binnen het kader, zeg maar. Er is zelfs een overlap als ik de beide types sorteer op helderheid en attaque. Elk riet is anders…..
Voor big band zijn beide zeer bruikbaar, maar ik neig naar unfiled. Een mooie combinatie van controle in het lage register, en een mooi “hout” in de hoogte. Wel iets harder werken, maar dat is mijn keuze. Resultaat is een helder geluid met karakter, wat in het lage register lekker kan sparren met de bastrombone, en mooi kleurt in de sectie. En je haalt het einde van de maat……
Wat mij bijzonder opvalt is dat zo goed als elk riet bruikbaar is, en dat is een heel mooie score!
Jan Menu
